Czy Kościół polegnie na molestowaniu?

Najpierw były Stany, potem Austria, ostatnio Irlandia i Legion Chrystusa, którego założyciel okazał się pedofilem, teraz Niemcy i Holandia: kościelna pandemia seksualnego wykorzystywania dzieci i młodych przez katolickich duchownych. A nie wiadomo, jakie nowe ponure rewelacje dotrą do nas w najbliższej przyszłości z innych Kościołów lokalnych albo z samej watykańskiej centrali.

Kilkanaście lat temu nie było takiego tematu. Wtedy mało kto by uwierzył, że te okropne rzeczy dzieją się w kościelnych instytucjach i że dzieją się dzięki zmowie milczenia na wszystkich szczeblach. Nie tylko hierarchii kościelnej, ale i władzy świeckiej w krajach takich jak Irlandia, gdzie ręka świecka myła z grzechu rękę kościelną. Bo przecież religia katolicka jest etycznym kręgosłupem, wszystko co podważa tę jej społeczną rolę trzeba traktować jak tajemnicę państwową. Nie nadawać rozgłosu, zaprzeczać, utrudniać niezależne dociekanie prawdy. Takie było rozumowanie. Zaprawdę, dobrymi intencjami było brukowane to piekło dzieci.

Na tym tle widać pewien postęp. W jakimś stopniu zawdzięczamy go globalizacji mediów, bo w epoce Internetu coraz trudniej robić skuteczną politykę milczenia o seksualnych drapieżnikach w sutannach (ale i w garniturach czy T-shirtach, bo poza Kościołem katolickim, w innych instytucjach, świeckich czy religijnych, ich też nie brakuje).

W Polsce Kościołowi mógł paradoksalnie pomóc PRL, gdyż odbierając Kościołowi prawie wszystkie szkoły, sierocińce i zakłady opiekuńcze, redukował statystyczne prawdopodobieństwo seksualnych nadużyć w takiej skali, w jakiej okazały się one faktem w krajach demokratycznych, gdzie Kościół miał nieprzerwaną i gwarantowaną swobodę działania na tej niwie.     

Postęp polega na zmianie oficjalnej linii działania. Kościół milczący zaczyna mówić ludzkim głosem. W Holandii biskupi godzą się nawet na niezależną komisję śledczą. W Niemczech episkopat zaprasza do dyskusji przedstawicieli rodziców, nauczycieli, działaczy społecznych. Brat papieża Benedykta przeprasza w wywiadzie prasowym za krzywdy wyrządzone chłopcom z elitarnego chóru, w którym był jednym z mistrzów (sam ponoć  o niczym nie wiedział, a bicie chłopców w twarz uważał za karę nieszczególnie brutalną, co jest o tyle wymowne, że wynaturzeniom seksualnym często towarzyszy sadyzm). Sam papież wyraźnie potępia molestowanie.

Czy to wystarczy? Mam wrażenie, że nie. Że mimo przerwania milczenia, Kościół moralnego autorytetu już nie odbuduje. Przynajmniej w społeczeństwach otwartych, typu zachodniego. A dojdą do tego roszczenia ofiar o kompensaty, które w USA już postawiły Kościół na skraju bankructwa.

Swoją drogą, komisje komisjami, raporty śledcze raportami, wszystko to ma sens i należy się opinii publicznej, ale sądzę, że Kościół powinien też stanąć twarzą w twarz z ofiarami, wysłuchać ich, zapewne mieliby wiele do powiedzenia w zasadniczej kwestii: jak to było możliwe, z czego wynikało i jak temu złu w Kościele można położyć tamę.

Zło nie ma jednego zatrutego źródła. Celibat może mu sprzyjać, ale nie musi. Jest wielu duchownych żyjących w celibacie, którzy żadnego dziecka czy młodej osoby nie skrzywdzili. Są duchowni gotowi gwizdać na alarm, gdy natrafią na przypadki molestowania w Kościele.

Winy szukałbym w systemie: w kombinacji zamkniętej hierarchiczno-autorytarnej  katolickiej subkultury instytucjonalnej z negatywnym doborem pracowników, duchownych i świeckich, katolickich szkół, zakładów opieki i wychowania itp. I dlatego uważam, że prawdziwa poprawa będzie możliwa dopiero po głębokiej reformie zasad działania tych kościelnych instytucji i zasad dobierania ich pracowników. A taka reforma,  jeśli w ogóle Kościół by ją podjął, wymaga wiele czasu, tymczasem Kościół walkę z czasem przegrywa już teraz.